Carnavalsspelling: zo steel je de show

Deze spelfouten maak je niet meer

We gaan weer los tijdens carnaval 2023. Feestelijke Instaposts, Facebookberichten, hippe posters, advertenties en optochtborden in de grondverf vliegen ons alweer om de oren.

Wil je ook taalkundig helemaal goed voor de dag komen, bijvoorbeeld voor je leraar of die slimme Prins Carnaval? 😉 We hebben hieronder elf valkuilen voor je op een rijtje gezet, waar jij voortaan dus lekker níét meer intrapt.

1) Carnaval

Carnaval schrijf je met een c en een kleine letter. Het is een wat langere periode en in tegenstelling tot feest- of gedenkdagen, krijgt het woord carnaval daarom geen hoofdletter.

De klemtoon ligt volgens de Van Dale overigens officieel op cárnaval, maar in Oeteldonk zegt men bijvoorbeeld carnavál. Het lidwoord ‘het’ voor carnaval, is het meest gebruikelijk.

2) Vastelaovend

Namen van feestdagen en (vaak religieuze) feesten krijgen een hoofdletter. Vastenavond, zoals ze het in Krabbegat/Bergen op Zoom noemen, of “Vastelaovend”, zoals ze het in Limburg noemen, verwijst naar de dag vóór het vasten. Het betreft hier dus geen periode, zoals bij carnaval. Je schrijft Vastenavond daarom wél met een hoofdletter. Meer over vasten lees je op de pagina geschiedenis van carnaval.

3) Pronkzitting

Woorden als optocht, pronkzitting en zittingsavond, schrijf je met een kleine letter, als ze verwijzen naar het algemene begrip. Als het een eigennaam is en je het niet over het algemene begrip hebt, dan schrijf je wel een hoofdletter en wordt het bijvoorbeeld “De Zittingsavond” of “D’n Optocht”.

Eigennamen als ’t Jocusriek, Oeteldonk, Kruikenstad en Krabbegat schrijf je uiteraard ook met een hoofdletter.

4) Alle samenstellingen schrijf je aan elkaar

Alle samenstellingen die bestaan uit het woord carnaval en één of meerdere woorden, mogen aan elkaar geschreven worden. Het is dus carnavalsoptocht, carnavalsvereniging, carnavalsliedje, carnavalsontbijtzaal, carnavalsvrienden, carnavalsfans, maar ook indrinkbal, kindermiddag, etc.

Wil je de eigennaam nadrukkelijk behouden in een samenstelling? Plaats dan een koppelteken. Het wordt dan bijvoorbeeld De Zittingsavond-commissie. Als je er de “De Zittingsavondcommissie” van maakt, zou de nadruk ook op het woord avond kunnen komen te liggen.

Ook als een samenstelling lees- of uitspraakproblemen oplevert, gebruik je het koppelteken. Denk bijvoorbeeld aan carnavals-dj. Over het algemeen geldt: cancel de spatie.

5) Prins Carnaval en Raad van Elf schrijf je met een hoofdletter

Functiebenamingen als commissaris, prins, prinses en president worden in principe met een kleine letter geschreven, maar Prins Carnaval wordt vaak met een hoofdletter geschreven om bijzonder respect uit te drukken.

Dat geldt bijvoorbeeld ook voor Vorst of Hoogheid. Hofnar en adjudant worden daarentegen vaker met een kleine letter geschreven, omdat het ‘slechts’ assistenten zijn van de Prins.

Officiële namen van organen, instellingen, verenigingen, bedrijven en merken beginnen ook met een hoofdletter. Daarom is het Raad van Elf of Prins Wies en zijn Gevolg. Een lidwoord krijgt een hoofdletter als er geen naam of voorletter aan de persoons- of eigennaam voorafgaat. Het wordt daarom bijvoorbeeld: “We werden feestelijk ontvangen door carnavalsvereniging De Heikneuters.”

6) De ‘festivalisering’ van carnaval

Woorden die voor de lezer misschien nog onbekend zijn, worden de eerste keer vaak gecursiveerd of tussen aanhalingstekens gezet. Het kan eigenlijk allebei: de ‘festivalisering’ van carnaval of de festivalisering van carnaval. Dubbele aanhalingstekens gebruik je het liefst alleen bij letterlijke citaten. Hij zei: “Carnaval is tegenwoordig net een festival.”

7) Carnavals- of carnavalevent?

De regel voor de tussen-s is: als je het woord úítspreekt met een tussen-s, dan schrijf je de tussen-s ook op. Hoor je de s niet, dan schrijf je deze ook niet op. In de meeste gevallen kun je dus op je gehoor afgaan of datgene wat het meest logisch klinkt. In het geval van onze website Carnavalsfan, klinkt carnavalSfan net wat lekkerder dan carnavalfan. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor carnavalsevents en de meeste andere samentrekkingen met carnaval. Wil je op safe spelen, schrijf dan altijd de tussen-s.

8) Ao of oa?

Wie kent ‘m niet; de bekende dialecte klank ‘ao’. Of is het toch ‘oa’? Misschien klínkt het als oa (omdat dat makkelijker bekt), maar je schrijft het toch echt als ‘ao’. Denk aan tonpraoter, Tullepetaonestad en Vastelaovend. Leuk ezelsbruggetje: de a zit in het woord carnaval, de o niet. A komt eerst dus. Ga je liedjes of een hele buut in het dialect schrijven? Laat het dan altijd even checken door wat ouderen, vinden ze leuk en weet je zeker dat je goed zit 😉

9) Dj Thomas

De afkorting dj is een ingeburgerde afkorting, net zoals bijvoorbeeld cv of hbo. Daarom schrijf je het met kleine letters. Verdere muziekgerelateerde zaken schrijf je als volgt: line-up, carnavalsartiest, blaasorkest, dweilorkest. Podiums en podia kunnen daarentegen allebei.

10) De boerenbruiloft is op maandag 20 februari van 10.00 – 15.00 uur

Tijdsaanduidingen op een poster schrijf je als volgt: “Wij zijn open op maandag van 13.00 tot 23.00 uur”. Je mag daarin uur afkorten tot u. en eventueel in plaats van ‘tot’ ook een streepje – gebruiken. Ook maandnamen schrijf je idealiter voluit. 21-2-2023 mág ook, maar dat kijkt net iets minder mooi/duidelijk. Heb je als vormgever ruimtegebrek op een poster? Bekijk hier dan even de regels voor inkorten.

11) Alaaf!

De kreet Alaaf! komt uit het Duitse carnaval en is via Maastricht de rest van Nederland binnengedruppeld. Omdat Alaaf! een kreet is, schrijf je het officieel met een uitroepteken. Soms wordt het gecursiveerd om de kreet extra te benadrukken, maar dit is niet verplicht.

Tip: ben je redacteur of contentmarketeer en schrijf je over carnavalsactiviteiten? Houd dan altijd de spelling aan die de desbetreffende website/vereniging ook aanhoudt. Schrijf je in opdracht van een carnavalsgezelschap? Leg dan naast de huisstijlrichtlijnen ook de schrijfrichtlijnen vast. Verdient de Nar in jouw stad bijvoorbeeld wel bijzonder respect en de Adjudant ook? Dan kun je ervoor kiezen deze functienamen ook met een hoofdletter te schrijven. Over het algemeen geldt: zo lang je maar consistent blijft.

Heb jij een taaltip voor carnavalsfans of heb je een bepaalde taalfout vaker gespot in carnavalsland? Mail de redactie via redactie@carnavalsfan.nl.

We zouden zelf natuurlijk niet dúrven… 😉 Dit bericht is daarom gecheckt door Meneer Van Kuppevelt, oud-deelnemer aan het Groot Dictee der Nederlandse Taal en leraar Nederlands op het Lorentz Casimir Lyceum in Lampegat. Alaaf!