Kielegat: carnaval vieren in Breda
Breda, ook wel Kielegat is een superleuke, Brabantse stad om carnaval te vieren, waar bijvoorbeeld de populaire Klûntocht wordt gehouden. Deze vindt drie weken voor carnaval begint plaats rond de Grote Markt in Breda en heeft een speciaal thema.
Waar kun je carnaval vieren in Kielegat?
Je kunt naast de Grote Markt op veel meer plekken terecht in Kielegat. Het carnaval in Breda wordt vooral gevierd in het centrum, waar je naast de Grote Markt ook de Havermarkt en de Haven vindt.
Er zijn drie wijken binnen de stadsgrenzen van Breda die een andere naam hebben tijdens carnaval, waardoor er 4 “vorsten” zijn in 1 stad. Haasgse Beemden (Giegeldonk) heeft in die periode een eigen Prins Carnaval met Raad van Elf, Ginneken (’t Ginneken) heeft een Baron en gevolg (Conclaaf) en de Prins van Princenhage (’t Aogje) heeft een Ministerraad.
Ook in de dorpen binnen de gemeente Breda kun je carnaval vieren: Prinsenbeek heet Boemeldonck. Terheijden heet Schraansersrijk, Ulvenhout heet Bosluilendorp, Teteringen heet Totdenringen en Bavel heet Baviaonenland.
Grote Optocht in Breda op carnavalsmaandag
De diverse Bredase wijken hebben hun eigen carnavalsoptochten en een speciaal programma met carnavalsactiviteiten. Op maandag vindt in Breda de traditionele Grote Optocht met praalwagens plaats. In Prinsenbeek, Bavel, Terheijden en Princenhage is dit op zondag. Aan de optochten doen veel carnavalsverenigingen, groepen en individuen mee.
Op zondag vindt de kindercarnavalsoptocht in Breda plaats, de zogenaamde Brakkensliert. Brakken betekent kinderen. Veel kinderen van Bredase basisscholen gaan verkleed als groep of individu door de stad.
Ook in buurthuizen en op scholen in heel Breda wordt carnaval gevierd. Op vrijdag vieren de scholen in Breda carnaval. Jaarlijkse “kindertradities” zijn onder andere het Brakkenbal, op zondagmiddag in het Chassé Theater – in aansluiting van de Brakkensliert – en het Gulden Bal op dinsdagmiddag in het Chassé Theater. Op dinsdagmiddag is er een speciaal Brakkenfeest voor de kinderen met onder andere een poppenkast op de Grote Markt.
Hoe is Kielegat onstaan?
Terug naar vroeger, want wat je misschien nog niet wist, is dat Breda/Kielegat een hele rijke carnavalsgeschiedenis heeft en vroeger Abdera heette.
Abdera is een anagram van Breda en de feestvierders worden Abderieten genoemd. In 1971 wordt Breda voor het eerst aangeduid als ‘t Kielegat, volgens Frans van den Broek, van ‘t Kielegats Carnavalsmuseum. De verklaringen daarvoor lopen uiteen. Volgens Van den Broek ligt een daad van Prins Driekus ten grondslag aan de nieuwe spotnaam. Driekus heeft, zo wil het verhaal, rond 1970 ceremonieel een gat in een boerenkiel geknipt. Het zou een ludieke verwijzing zijn geweest naar Oeteldonk waar het gros van de carnavalsvierders traditioneel in een boerenkiel over straat gaat.
Volgens John van Ierland, auteur van het boek De Mommerij, is de naam een commerciële vondst: Kiel komt vanuit Oeteldonk, Gat vanuit Krabbegat. Carnavalssteden die destijds wel floreerden toen het Bredase carnaval op zijn gat lag.
Er zijn ook mensen die beweren dat de naam Kielegat uit 1590 komt. Het was carnaval toen Prins Maurits Breda heroverde van de Spanjaarden. De wind liet het strijdschip “Het Turfschip” tegen de kade botsen waardoor een gat in de kiel werd geslagen. Door dit gat konden de soldaten recht in de ogen van de onderdrukking kijken. Dat maakte ze strijdvaardiger dan ooit en met deze vechtlust heroverden ze Breda. Een ander verhaal is dat hij de bezetters afleidde met carnavalstaferelen en juist dát zorgde ervoor dat Breda bevrijd werd op de zaterdag en zondag van carnaval.
Carnavalsmuseum Breda
Dat de geschiedenis in Breda een belangrijke rol speelt, blijkt wel uit het Kielegats carnavalsmuseum: sinds de oprichting op 5 januari 2010 wordt de Kielegatse Carnavalshistorie op alle mogelijke manieren bewaard, uitgebreid en tentoongesteld. De collectie is groot en divers en wordt nog dagelijks uitgebreid.
Kleuren Kielegat
Het laatste scenario over het ontstaan van Kielegat, sluit wat dat betreft het beste aan op de Bredase carnavalskleuren: vanuit de Oranjestad Breda ging Prins Maurits vervolgens door naar de rest van wat later Nederland zou heten. Het staatse oranje verdreef het Spaanse rood. Dat zie je nog altijd terug in de kleuren van Kielegat: oranje en rood.
Acts carnaval Kielegat
Uiteraard heeft Breda ook eigen carnavalsmuziek en carnavalsartiesten zoals Huub Hangop, Peter Selie en Alaaf & Kicking. Ook wordt ieder jaar het Blèèrfêêst gehouden, waar alle Kielegatters met talent aan kunnen meedoen.
Kontklopper
Bekende Bredase begrippen zijn Kiske & Mieske, Kontklopper, Oelemis en het Spaanse ‘oléguapa’. Kiske & Mieske zijn de poppen op het stadhuis van Breda. Ze worden aan het eind van het carnaval in brand gestoken. Huis aan huis ontvangen alle Kielegatters de Kontklopper, een krant waarin het programma en nieuws staat.
Carnavalsmotto
Het carnaval in Breda heeft elk jaar een ander thema en het thema voor het volgende carnavalsjaar wordt bekendgemaakt na carnaval het voorgaande jaar. Vooral tijdens de optocht wordt er door de carnavalsvierders op een creatieve manier aandacht geschonken aan het carnavalsmotto. De mooiste praalwagens voor groepen en individuele deelnemers krijgen prijzen toegewezen.
Carnavalskleding in Kielegat
Wat moet je aan in Kielegat op het gebied van carnavalskleding? Liefst veel rood en oranje. Burger je helemaal in? Ga dan voor emblemen en medailles op een zwart jasje met rood oranje-details. Maar in een apenpak of Dirndl kun je ook prima voor de dag komen in Breda, zeker tijdens de Kluntocht 😉 Woon je in de buurt, dan kun je verschillende carnavalswinkels bezoeken.
Elluf-Elluf Kielegat
Officieel start ieder jaar op of rond (de laatste keer exact óp) de elfde van d’n elfde het carnaval in Kielegat. De prins wordt dan gepresenteerd tijdens een grote viering op de markt met diverse artiesten. In 2023 valt 11-11 (Elluf Elluf in Kielegat) op een vrijdag. Dat belooft dus een goede start van het weekend!
Voor veel carnavalsfans is carnaval een way of life en zo ook in Kielegat. Al in de zomer beginnen veel Kielegatters al met het bouwen van de praalwagens. Ook bereiden muziekbands, verenigingen en blaaskapellen zich voor.
Kielegat 2023
Op 29 januari 2023 vindt de Klûntocht plaats.
In 2023 start het officiële carnaval in Kielegat op zaterdagmiddag 18 februari en het eindigt op dinsdagavond 21 februari. Op carnavalsvrijdag is het echter al gezellig druk op de Grote Markt, zonder dat er een officieel programma is.
De burgemeester van Breda draagt zaterdagmiddag om 15:11 uur de sleutel van de stad over aan Prins Carnaval. Aan het einde van carnaval wordt de sleutel weer aan de burgemeester van Breda teruggegeven. Op carnavalsdinsdag worden de poppen van neef en nicht Kiske en Miske verband. Op woensdag 22 februari wordt Aswoensdag gevierd.
Kan ik Kielegat bezoeken?
Uiteraard! Bredanaars zijn heel trots op hun carnavalsstad en over het algemeen heel warm en gastvrij. Verdiep je echter wel in de gebruiken en tradities, zodat je goed beslagen ten ijs komt. Brabantse carnavalssteden zitten over het algemeen niet te wachten op “zuiptoeristen”.
Na het lezen van deze pagina kun je de lokale bevolking in ieder geval verrassen met je kennis en zul je heel wat biertjes proosten en glimlachen oogsten 😉
Feesten Kielegat 2023
Benieuwd wat er dit carnavalsseizoen zoal te doen is in Kielegat? Bekijk de tofste carnavalsfeesten in onze carnavalsagenda.