Kruikenstad: carnaval vieren in Tilburg
Tilburg is een bekende Brabantse carnavals-stad die ook wel bekend staat als Kruikenstad. Tijdens carnaval kan in de hele stad betaald worden met een speciale muntsoort: de kruikenmunt.
Ieder jaar krijgt de stad weer een nieuw carnavalsmotto. In 2023 is dat Kwosse Begosse, dat betekent ‘ik wou dat we weer begonnen’.
Kruikenzeikers
De bijnaam voor een inwoner van Tilburg is een Kruikenzeiker. De naam stamt uit de tijd dat Tilburg een echte Textielstad was en vele textielfabrieken had. Urine werd gebruikt bij enkele bewerkingen van de wol (overigens niet alleen in Tilburg, maar overal). Arbeiders die hun urine kwamen inleveren (in kruiken), kregen daarvoor betaald.
De urine werd in kruiken meegenomen naar de fabriek. Met de komst van chemicaliën bleek de urine niet meer nodig te zijn, maar de naam Kruikenzeiker bleef.
Elf-elf in Kruikenstad
Traditiegetrouw wordt carnaval in Kruikenstad afgetrapt op elf elf. In 2023 vindt het plaats op een vrijdag. Tijdens het elf-elf-feest vinden er verschillende groen-oranje activiteiten plaats en ook worden de nieuwe prins en zijn gevolg bekendgemaakt. In 2023 zijn dat Prins Knet d’n Irste en zijn Adjudant Paul.
Start van carnaval: onthulling van de Kruikenzeiker
Op zaterdag wordt de Prins traditiegetrouw onthaald op het NS-station. Hij krijgt dan de sleutel van de burgemeester, waarna hij met zijn gevolg en honderden carnavalsfans door de stad trekt naar de Heuvel, het hart van Kruikenstad. Daar staat tijdens de carnavalsdagen het beeld van de Kruikenzeiker, dat door de Prins onthuld wordt.
Die onthulling is het officiële startsein voor carnaval, maar het beeld van de Kruikenzeiker is het middelpunt bij meer Tilburgse activiteiten tijdens de carnavalsdagen.
Op dinsdagavond om 23.55 uur wordt de Kruikenzeiker weer van zijn sokkel gehaald. Tijdens dit slotevenement, dat in veel steden en dorpen plaatsvindt, wordt in Kruikenstad het afscheidslied “Sebiet dan is het mèèrge” gespeeld.
De Optocht
Op carnavalszondag vindt het grootste, eendaagse evenement van Kruikenstad plaats, de carnavalsoptocht, ook wel D’n Opstoet genoemd. Er doen mooie wagens, loopgroepen en duo’s aan mee en het is een kleurrijk geheel van verschillende gezelschappen. Er is in Tilburg een mooie bouwhal beschikbaar voor wagenbouwers.
Groen en oranje
De kleuren groen-oranje staan centraal tijdens carnaval in Tilburg. Er gaan verschillende verhalen rond over waarom dat zo is. In ieder geval is het duidelijk dat het een bewuste feestelijke inkleuring is van blauw en geel, de normale stadskleuren van Tilburg.
Veul Gère en andere carnavalsartiesten
Tilburg kent een eigen volkslied, dat tijdens carnaval regelmatig te horen is en ook de Tilburgse taol wordt veelvuldig gebruikt door de zogenaamde Kruiken & Kruikinnen. Carnavalsvereniging Veul Gère scoorde landelijke hits en ook de “poppen” Ferry van de Zaande en Fred van Boesschoten behoren tot bekende Tilburgse carnavals-artiesten.
Naast de vele verenigingen zijn ook de verschillende orkesten de drijvende kracht achter carnaval in Tilburg. Het Tilburgse accent is in ieder geval duidelijk terug te horen tijdens carnaval in Tilburg.
Kruikenkraker
Ieder jaar wordt er tijdens Zumme Zinge?! een nieuwe Kruikenkraker gekozen. In 2023 heeft carnavalsvereniging MSVDBFK gewonnen met het nummer ‘Moeilijk Straal’. Ferry van de Zaande en Fred van Boesschoten zingen ook mee op het nummer.
Sjanternel
Een veelgehoorde uitdrukking in Tilburg is ‘op sjanternel gaan’. “Zèède wir óp sjanternèl gewist?”, vragen Tilburgers aan elkaar. Het woord heeft oorspronkelijk een wat negatieve lading, want het werd vroeger gebruikt voor een vrouw die de stad in ging om weg te kunnen blijven van het huishouden. Het komt oorspronkelijk vanuit het Frans (Sentinelle of Chanternelle). Nu gebruiken Tilburgers het onderling als uitdrukking die aangeeft dat je op stap gaat of bent geweest.
Kruikenstad 2023
In 2023 vindt carnaval in Kruikenstad officieel plaats van zaterdag 18 februari tot en met dinsdag 21 februari. Uiteraard start carnaval onofficieel al eerder en ook kun je op woensdag 22 februari (Aswoensdag) haringhappen.
Waar in Kruikenstad vier je carnaval?
Je viert in Kruikenstad carnaval op de Heuvel, het Piusplein, Willem 2-straat, Stationsstraat, de Stadhuisstraat of Korte Heuvel. Het straatcarnaval is helemaal gratis, al heb je vaak wel een Kruikenmunt nodig om drankjes te kopen. Ook zijn er verschillende leuke Kruikenkroegen waar je binnen kunt hoppen.
Leuk carnavalsfeestje bezoeken?
Bekijk in de carnavals-agenda welke leuke feestjes er allemaal plaatsvinden.