Wat is carnaval?
Carnaval is een emotie. Het feest zit bij geboren carnavalsvierders in het bloed. Zij ervaren het als een onbeschrijflijk gevoel dat haast niet uit te leggen is. Toch proberen we je dat gevoel op deze pagina over te brengen 😉 Carnaval is van oorsprong een Katholiek volksfeest en eetfestijn. Door de Romeinen, Egyptenaren en Germanen werden al “carnavals-achtige” feesten gevierd zoals we deze nu kennen.
Waar komt de naam carnaval vandaan?
Het feest ging vooraf aan de vastentijd van 40 dagen tot Pasen. Waarschijnlijk komt de naam ook uit die tijd: “carne levare” betekent afscheid van het vlees. Waarom? Omdat de katholieken tijdens het vasten geen vlees aten/eten. Het was dus de laatste mogelijkheid om jezelf nog eens even flink te verwennen voor het vasten begon.
Carnaval is nu een beroemd volksfeest dat ieder jaar opnieuw gevierd wordt in Brabant, Limburg (Vastelaovend), Gelderland en Twente, maar ook zeker in de rest van Nederland, bijvoorbeeld in Zeeland, Drenthe en Flevoland.
Geschiedenis en oorsprong
Toch is carnaval niet per definitie een katholiek feest, want er zitten ook Heidense elementen in. Carnavalsmuziek, optochten en Prins Carnaval zijn allemaal gebruiken met een rijke geschiedenis. Ook vieren we twee types carnaval in Nederland: het Rijnlands en het Bourgondisch carnaval. Elke stad, regio of dorp heeft zijn eigen tradities die vaak bestaan uit een combinatie van het Rijnlands en Bourgondisch carnaval. Lees hierover meer op de pagina geschiedenis en oorsprong van carnaval.
Wanneer is carnaval?
Het feest vindt eigenlijk op verschillende momenten door het jaar heen plaats. Het start officieel op d’n Elfde van d’n Elfde en vanaf dan wordt het carnavalsgevoel steeds sterker. Elf is het gekkengetal (of armoedegetal). Er bestaan verschillende theorieën over waarom het feest op 11/11 start. Meer daarover lees je op deze pagina over d’n Elfde van d’n Elfde 2025.
Carnaval 2026
De officiële start van carnaval, is ook dit jaar weer de zevende zondag voor Pasen. Lees op deze pagina meer over de datum van carnaval 2026.
Hoe ziet het carnavalsseizoen eruit?
Carnaval wordt verspreid over twee opeenvolgende jaren gevierd. Op d’n Elfde van d’n Elfde (11 november) komen veel carnavalsvierders en -verenigingen voor het eerst weer bij elkaar. Dan, of het weekend erop, maken ze vaak hun nieuwe Prins bekend. Tussen 11/11 en carnaval het jaar erop, vinden er vaak veel carnavalsfeesten plaats als prinsenrecepties, pronkzittingen, liedjesavonden en Klûntochten (kroegentochten). Ieder stad/dorp vult deze tussentijd op z’n eigen manier in. Daar zijn geen regels voor of afspraken over. Wat dat betreft draait carnaval ook heel erg om de voorpret. Nog steeds vindt er voorafgaand aan carnaval nog vaak een carnavalsmis plaats in veel dorpen en steden.
Carnavalszondag is vervolgens de officiële start van carnaval. Het is de zevende zondag voor Pasen. Het feest duurt t/m dinsdag en de woensdag na carnaval is het Aswoensdag: het einde van het feest en het begin van de vastenperiode.
Vaak wordt het feest al op vrijdag afgetrapt en in sommige dorpen/steden zelfs al op donderdag. Ook later in het jaar vinden er in sommige steden/dorpen activiteiten plaats zoals Halfvasten(optochten).
Hoe wordt carnaval gevierd?
Tot tradities en culturen horen het veranderen van steden- en dorpsnamen, het aanstellen van prinsen en prinsessen als heersers, boerenparen, een Raad van Elf maar ook kroegentochten, optochten, intochten, hossen, polonaises en haringhappen zijn onderdeel van carnavalsculturen.
Dat is eigenlijk nog lang niet alles, want bínnen steden of dorpen heeft iedere vriendengroep en club weer zijn eigen tradities. Er is ontzettend veel te doen, te ontdekken en te zien dus, als je in eenmaal in de cultuur van een stad/dorp duikt. Een bekend carnaval in Nederland met een bijzondere, eigen cultuur is bijvoorbeeld carnaval in Oeteldonk.
Wedden trouwens dat je nog nooit zoveel nieuwe termen & woorden voorbij hebt zien komen als op deze site? 😉
Wat is het verschil tussen carnaval en Vastelaovend?
Vastelaovend is een andere naam voor carnaval, die ze gebruiken in Limburg. Het woord is is afgeleid van vastenavond, vernoemd naar de vastentijd van 40 dagen tussen Aswoensdag (de dag na carnaval) en Pasen. Niet alleen de naam van carnaval is in Limburg over het algemeen traditioneler: ook de muziek, de Limburgse artiesten, het LVK, de outfits,en prachtig geschminkte mensen, het eten en de Einzelgängeroptochten behoren tot vastelaoves-tradities.
Carnavalsartiesten en carnavalsmuziek
Carnaval is begonnen als feest, maar carnavalstradities ontwikkelen zich in snel tempo, net zoals de carnavalsmuziek. Was carnavalsmuziek voorheen traditioneel; tegenwoordig wordt er zelfs al uptempo-carnavalsmuziek gemaakt met een vleugje EDM (Electronic Dance Music) en ook vinden er al grote carnavalsfestivals plaats.
Ieder jaar komen er nieuwe carnavalshits uit, gemaakt door bekende of juist nieuwe carnavalsartiesten, die een gokje in het circuit wagen. Daarnaast hebben bepaalde regio’s, zoals Limburg en Oeteldonk vaak eigen carnavalsmuziek, gezongen in het dialect. De inwoners van de regio/provincie kunnen deze hits vaak allemaal uit volle borst meezingen.
Tip: luister hier naar de beste carnavalsmuziek!
Carnavalsoptochten en carnavalswagens
Optochten zijn niet los te zien van carnaval. Elk stad/dorp dat carnaval viert, kent een vaste dag waarop de grote optocht door de straten in het centrum trekt. Van grote praalwagens tot kleine loopgroepen: iedereen kan zijn creativiteit kwijt in een optocht. Kenmerkend aan een carnavalswagen zijn vaak de mooie poppen, de spreuk (waarin iets/iemand op de hak wordt genomen), en het gezelschap dat verkleed in het thema van de wagen meeloopt, danst en springt.
Tijdens de carnavalsoptocht is meestal het hele dorp/stad uitgelopen en kun je lekker opgaan in de locals. Verdiep je in ieder geval in de gebruiken en kleuren van het stad/dorp waar je carnaval gaat vieren. Dat wordt zéker gewaardeerd.
Waarom verkleden we met carnaval?
Carnaval staat voor gekkigheid, ontmoeten, verbroedering, humor, persiflage, proosten, ontlading en nog veel meer: iedereen kent zijn/haar eigen, positieve eigenschappen aan het feest toe. Tijdens carnaval vallen gevestigde rangen en standen weg en door carnavalskleding is niet meer te zien wat iemand in het “normale leven” doet. Dat schept een band. Het dragen van de carnavalskleuren van een stad of dorp, versterkt de identiteit en onderlinge band tussen inwoners en/of bezoekers.
Hoe ga je verkleed met carnaval?
Dat hangt altijd af van waar je carnaval gaat vieren. In sommige carnavalssteden/dorpen viert traditie hoogtij en daar kun je dus het beste gekleed gaan in de kleuren en volgens de gebruiken van het dorp of de stad. In Den Bosch (Oeteldonk) of Bergen op Zoom (Krabbegat) bijvoorbeeld, kom je liever niet aan met een ‘gewoon’ carnavalspakje.
Ga je naar Limburg? Dan ga je idealiter traditioneel gekleed en met prachtige schmink, maar over het algemeen is het geen schande als je als buitenstaander anders gekleed komt. Probeer in ieder geval wel mee te gaan in de traditie, zodat je niet op een negatieve manier opvalt.
Wat mag niet tijdens carnaval?
Carnaval is geen zuipfeest waar je je mag misdragen, relschoppen en het staat ook niet bekend om vreemdgaan. Geen fan van feesten of festivals? Dan kun je altijd nog prachtige optochten gaan kijken. Geloof ons: ook voor jou heeft het feest een passende activiteit in petto en het kán haast niet anders, dan dat ook jij fan wordt. Ondanks dat het geen zuipfeest is, is Dranquilo trouwens meestal niet aan de orde 😉
Een leuk carnavalsfeest bezoeken?
Hoe kun je carnaval vieren? Heel simpel. Iedereen, jong of oud, kan carnaval vieren, waar je ook vandaan komt. Ga naar een vriend, collega of kennis of gewoon naar een dorp/stad waar je nog niemand kent. Carnaval verbroedert en je leert altijd leuke, nieuwe mensen kennen.
Ga bijvoorbeeld carnaval vieren op de dag waarop de grote optocht plaatsvindt in het dorp/de stad. Gezelligheid gegarandeerd.
Bekijk in onze carnavals-agenda welke grote events er plaatsvinden.
